31 Mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü xalqımızın qan yaddaşında dərin izlər buraxan tarixin ən qaranlıq səhifələrindən biri kimi qeyd olunur. 1998-ci ildən başlayaraq bu gün Azərbaycan Respublikasında dövlət səviyyəsində qeyd edilir. Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş bütün soyqırımı faciələrini qeyd etmək məqsədi ilə 1998-ci il martın 26-da Ulu Öndər Heydər Əliyev “Azərbaycanlıların soyqırımı haqqında” Fərman imzalamışdır. Sözügedən Fərmanla martın 31-i “Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü” elan edilmişdir. Həmin Fərmanın icrasının ardıcıl və mütəşəkkil şəkildə həyata keçirilməsi ilə bağlı Ulu Öndər Heydər Əliyev 30 mart 1999-cu ildə tədbirlər planı təsdiq etmişdir.
Erməni millətçilərinin mifik “Böyük Ermənistan” ideyası uğrunda apardığı etnik təmizləmə və soyqırımı siyasəti, xüsusilə 1918-ci ilin mart-aprel aylarında, Azərbaycan xalqına qarşı törədilən dəhşətli cinayətlərlə öz əksini tapıb. Bakı, Şamaxı, Quba, Zəngəzur, Naxçıvan və digər ərazilərdə minlərlə dinc sakin, etnik və dini mənsubiyyətinə görə qətlə yetirilmiş, məcburi köçkünə çevrilmiş və ya işgəncələrə məruz qalmışdır.
Bu dövr ərzində törədilmiş cinayətlərin miqyası həqiqətən də dəhşətli olmuşdur. Yalnız Bakıda və ətraf ərazilərdə 30 mindən çox insan qətlə yetirilmiş, on minlərlə insan öz doğma yurdlarından qovulmuşdur. Şamaxı və Quba kimi şəhərlərdə isə erməni silahlı dəstələri və onların müttəfiqləri tərəfindən törədilən qırğınlar insanlığa qarşı işlənmiş cinayətlərin aydın nümunələridir.
Şamaxıda törədilmiş cinayətlər, hələ də tam olaraq araşdırılmamış bir faciədir. İlkin mənbələrə əsasən burada 7 min nəfərə yaxın insan, o cümlədən qadın və uşaqlar qətlə yetirilmişdir. Quba isə 1918-ci ildə ermənilərin törətdiyi soyqırımının dəhşətlərini əks etdirən başqa bir nümunədir. Burada aşkarlanan kütləvi məzarlıqlar, erməni silahlı dəstələrinin vəhşiliyinin dəlilləridir.
“Azərbaycanlıların soyqırımı haqqında” Fərmanın imzalanmasından sonra aparılan araşdırmalar, bir çox yeni faktların və sənədlərin toplanmasına imkan verib. Quba şəhərində aşkarlanan kütləvi məzarlıq 1918-ci ildə ermənilərin törətdiyi soyqırımı qurbanlarının dəlillərindən biridir. Bu və digər faktlar Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş soyqırımının həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında mühüm rol oynayır.
Azərbaycan tarixi həqiqətləri bərpa etmək və xalqına qarşı törədilmiş soyqırımı aktlarını dünya ictimaiyyətinə tanıtmaq məqsədilə geniş bir diplomatiya və tədqiqat işi aparır. Bu, həmçinin, erməni tərəfinin yersiz soyqırımı iddialarına qarşı həqiqətlərin ortaya qoyulması deməkdir. Azərbaycan öz tarixi üzərində aparılan tədqiqatlar və elmi işlər vasitəsilə ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri zorakılıqların dəlillərini toplayaraq, beynəlxalq aləmdə bu məsələdə daha çox məlumatlılıq və anlayış yaratmağa çalışır.
Azərbaycan 31 Mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Gününün qlobal səviyyədə tanınması üçün diplomatik səylərini davam etdirir. Bu beynəlxalq hüquq çərçivəsində, soyqırımı aktlarının tanınması və qurbanların ədalətli şəkildə anılması üçün zəruri bir addımdır.
Azərbaycan öz gənclərinə və gələcək nəsillərinə öz tarixini doğru şəkildə öyrətmək üçün təhsil və mədəniyyət sahələrində mühüm işlər görür. Məktəblərdə və universitetlərdə tarix dərsləri, xüsusi seminarlar və konfranslar təşkil edilir, soyqırımı haqqında kitablar, məqalələr və sənədli filmlər hazırlanır. Bu yalnız keçmişi yad etmək deyil, həm də gələcək nəsillərin öz tarixiləri ilə bağlı məsuliyyət hissini gücləndirmək məqsədi daşıyır.
Azərbaycan xalqı olaraq bizim borcumuz, tariximizi doğru şəkildə öyrənmək, keçmişdə baş vermiş faciələrdən dərs çıxarmaq və bu həqiqətləri dünya ictimaiyyətinə çatdırmaqdır. Biz bu tarixi həqiqətləri unutmadan, gələcəyə daha güclü və birlikdə addımlamalıyıq.
Gulnar Hüseynova, Sumqayıt şəhər Səməd Vurğun adına Mərkəzi Kitabxananın əməkdaşı
Müzakirə qapadılmışdır.