Ürək – ürək əzələsi olaraq bilinən xüsusi bir tip cizgili əzələdən meydana gəlmiş özbaşına sıxılma xüsusiyyətinə sahib qüvvətli bir nasosdur.

Maddələr mübadiləsi fəaliyyətləri nəticəsində ibarət olan artıq məhsulların da bədəndən uzaqlaşdırılması, bədən istiliyinin təşkil edilməsi, turşu-əsas tarazlığının qorunması, hormonlar və fermentlərin bədənin lazımlı bölgələrinə daşınması lazımdır. Bütün bu əməliyyatları ürək və damarlardan ibarət olan qan dövranı sistemi yerinə yetirir.

Ürək və qəlb fərqli anlayışlardır

Məlumatlardan da göründüyü kimi, ürək daha çox orqanizmi qanla təmin edən bədən üzvü kimi fəaliyyət göstərir. Bir məsələyə də diqqət çəkmək gərəklidir ki, qan məsələsinə İslam dininin hökmü birmənalıdır. Allah-Təala Qurani-Kərimdə buyurur: “O (Allah) sizə ölmüş heyvanı, qanı, donuz ətini və Allahdan başqasının adı ilə (bütlərin və s. adı ilə) kəsilənləri (yeməyi) qəti haram etmişdir” (Bəqərə surəsi, ayə 173). Deməli, haram olan bir maddə ilə təchiz olunmuş orqanın dayandığı yerdə təmiz olması mümkün deyil.

Gerçək olan “təmizlik” anlayışı ürəyə deyil, qəlbə aid edilir. Qəlb ürəkdə olan bir güc, qüvvətdir. Ürək heyvanda da olur, qəlb isə yalnız insana məxsusdur. Bədəndəki bütün əzalar qəlbin əmrindədir. İnanmaq, sevmək, qorxmaq qəlbə aid xüsusiyyyətlərdir.

Yalnız ibadət yetərli deyil

İndi keçək əsas məsələyə. Yəni ibadətsiz qəlb təmiz ola bilərmi? Onu qeyd etmək yerinə düşər ki, yalnız ibadət etmək mömin üçün yetərli anlayış deyil. Quranda möminlik anlayışı iki cür anlaşılır. Biri özünü mömin sayanlar- buna möminlik iddiasında olanlar da deyilir. O biri isə Allahın mömin olaraq qərar verdiklərirdir. Allah-Təalanın mömin saydığı anlayış çox mürəkkəb və çətindir. “İman əməllə etiqadın vəhdəti, islamı qəbul etmək isə yalnız zahihi əməl deməkdir.” Quranın Hucurat surəsinin 14-cü ayəsində buyurulan bu hökm üzrə mömin olmaq çox çətindir. Möminlik ibadəti kamil, əməli saleh insanlarda aşkara çıxır. Allahın görmək istədiyi möminlik kateqoriyası bu anlayışlar üzrə meydana gəlir. Yalnız ibadət edib, yaxşı əməli arxa plana keçirənlər isə sadəcə, abid- ibadət edəndir.

Bir daha qayıdaq qəlb təmiz olarsa, ibadətə ehtiyac yoxdur, deyənlərin iddiasına. Allah ibadəti müsəlmanlara əmr olaraq buyurub. İman isə Allahdan gələnlərin tərəddüdsüz qəbul edilməsidir. Əgər bir müsəlman “qəlbim təmizdir, ibadətə ehtiyac görmürəm” iddiasına düşərsə, təkəbbür göstərmiş olur. İslam dininin hökmünə görə, bu iddia təkəbbür göstərmək anlamına gəlir. Təkəbbürlü olanları isə Allah sevməz. Qəlbin təmiz olmasında məqsəd Allahın sevgisini qazanmaqdırsa, təkəbbür və sevgi bir araya sığmır. Allahın da müsəlmanlara əmr etdiyi ibadət müəyyən yaş dövrünə bağlı olaraq ortaya çıxır. Yəni ibadət etmək, yetkinlik yaşına çatan hər bir müsəlmanın borcudur.

Allahın əmrləri mütləq yerinə yetirilməlidir

Allah-Təalanın əmrlərini yerinə yetirməmək qəlbin korlanmış olmasındandır. Qəlbin korlanması isə dinə tam inanmamaqdır. İslamın beş şərti, yəni müsəlman olmağın qaydalarını şərtləndirən amillər Allaha və Peyğəmbərinə (s) inanmağın göstəricisi ilə ortaya çıxır, namaz, oruc, zəkat və həcc kimi ibadətlərlə təsnif olunur. Bu ibadətlərin arasında zəkat vermək və həccə getmək müsəlmanın maddi imkanlarına bağlı əməldir. Namaz qılmaq və oruc tutmaq kimi ibadətlər isə sağlam və ağlı başında olan hər bir müsəlmana vacibdir. Allahın verdiyi əmrlər isə sorğu-suala çəkilməz. Əgər kimsə bu cür yersiz iddiaya düşərsə, Allaha üsyan etmiş olar. Allaha üsyan etmənin isə cəzasını Allah göstərməsin!

İmanın əlaməti dinin əmrlərini sevə-sevə yerinə yetirməkdir. Namaz qılmayıb günah edən, mənim qəlbim təmizdir, sən qəlbə fikri ver, ibadət deyil, deməsi cahillik əlamətidir. Sevgi olmayan qəlb isə ölüdür. Qəlbdə yer alan sevgilər də fərqlidir. İnsan qəlbi dünya sevgisinə də aludə ola bilər, Allah sevgisi ilə də dolar. Allahı anaraq ibadət eləməklə, qəlbdən dünya sevgisini çıxaranda qəlb təmiz olar. Çünki dünya və onun nemətləri keçici şeydir. Böyük irfan şairi Yunus Əmrənin də yazdığı kimi, “dünya dedikləri bir kölgəlikdir.” İnsan bu kölgəlik adlanan dünyaya bir anlıq yaşamaq üçün gəlir, “axirətin tarlası” sayılan dünyada Qiyamət günü hesabı soruşulacaq əməlləri işlətmək üçün müvəqqəti yaşayır.

İbadətdə vaxt anlayışı

İbadət etməklə bağlı irəli sürülən bəhanələrdən biri isə vaxtın olmaması ilə bağlı olur. İnsan bir sutkanın içində müəyyən olunan vaxtda 5 dəfə namaz qılmağa vaxt tapa bilmirsə, bu deyilənlər bəhanədən başqa bir şey deyil. Əgər insan günün hər hansı hissəsində, ən azından 3 dəfə yemək yeməyə vaxt tapa bilirsə, demək ibadət üçün də vaxt ayırmaq mümkün olar. Qida bədənin ehtiyaclarını ödəmək üçün yararlıdırsa, namaz və digər ibadətlər də ruhun ehtiyacları üçündür. Ruhun ehtiyaclarını ödəmək istəməyən insan ilk növbədə nəfsinə uymuş olur. Ruhsuz bədənin varlığı isə nə həmin insana, nə də başqalarına fayda verər.

İbadətə vaxt ayırmanın hikməti barədə Hz. Peyğəmbər (s) dövründə yaşanmış bir hadisə, zənnimizcə, ibrətli olar. Bədr zavaşı zamanı namazın vaxtı başlamış, lakin namaz qılmaq üçün heç bir imkan yox idi. Namaz qılmağa məşğul olacaqlarsa, düşmən tərəf bundan istifadə edib hücuma keçəcəkdi. Müşrik ordusuna məğlub olmamaq, eləcə də namazı da keçirməmək üçün Məhəmməd Peyğəmbər (s) belə bir üsuldan istifadə etdi. Qoşunu iki hissəyə böldü, bir hissə onun imamlığı ilə namaz qıldı, o biri qism isə müdafiə olundu. Sonra namaz qılan hissə müdafiə tərəfi ilə yerini dəyişdi. Beləliklə, bütün islam qoşunu həm ibadətini yerinə yetirdi, həm də döyüşdən qələbə ilə çıxdı.

Deməli, ibadət Allahın əmri olmaqla yanaşı, həm də nəfs üzərində mübarizədir. Nəfsə məğlub olmayan insanın qəlbi də təmiz olur. Nəfsinə qalib gələn insanın mükafatını isə Allah-Təala sevə-sevə verər, inşəallah!