Ermənistanın Azərbaycana qarşı düşmənçiliyi və təcavüzkarlığı tarixi köklərə malikdir. Hələ çar Rusiyası dövründə Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinə ermənilərin köçürülməsi ilə bu düşmənçiliyin əsası qoyulmuşdur. Ermənilər məskunlaşdıqları Azərbaycan torpaqlarında saxtakarlıq siyasəti yürütmüş, toponimləri dəyişdirmiş, münbit torpaqları ələ keçirməyə çalışmışlar. Bu, onların Azərbaycan ərazilərində ifrat millətçilik və etnik təmizləmə siyasəti yürütməsi ilə nəticələnmişdir.
1918-1920-ci illərdə baş verən erməni təxribatları xalqımızın yaddaşına silinməz izlər buraxdı. Daşnaksutyun partiyasının rəhbərliyi altında erməni silahlı dəstələri Azərbaycan ərazisində kütləvi qırğınlar həyata keçirmiş, minlərlə azərbaycanlını amansızcasına qətlə yetirmişdir. İrəvan, Zəngəzur, Qarabağ və digər bölgələrdə azərbaycanlıların kütləvi şəkildə deportasiya edilməsi və soyqırımı Ermənistanın Azərbaycana qarşı davam edən işğalçılıq siyasətinin bir parçası olmuşdur.
Ermənistanın “dənizdən dənizə Ermənistan” ideyası bu işğalçı siyasətin əsasını təşkil edirdi. Bu ideya Ermənistanın 1948-1956-cı illərdə 150 minə yaxın azərbaycanlını öz doğma yurdlarından deportasiya etməsi və 1987-ci ildən etibarən daha 300 min azərbaycanlının qovulması ilə müşayiət olunmuşdur. Ermənistanı monoetnik dövlətə çevirmək cəhdi Qarabağ hadisələri ilə daha da kəskinləşmiş və nəticədə Azərbaycan torpaqlarının işğalı ilə yekunlaşmışdır.
Azərbaycan tərəfi həmişə beynəlxalq hüquqa sadiqliyini nümayiş etdirmiş və münaqişənin sülh yolu ilə həllinə çalışmışdır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası Ermənistanın işğalçılıq siyasətinə son qoymaq üçün 822, 853, 874 və 884 saylı qətnamələr qəbul etsə də, bu qətnamələr kağız üzərində qalmışdır. 30 il ərzində davam edən sülh danışıqları Ermənistanın destruktiv mövqeyinə görə heç bir nəticə verməmişdir.
30 il ərzində bir milyondan çox azərbaycanlı qaçqın və məcburi köçkün həyatı sürməyə məcbur olmuşdur. Bu müddət ərzində Ermənistan işğal etdiyi əraziləri dağıdaraq infrastrukturu məhv etmiş və həmin bölgələri yaşayış üçün yararsız hala gətirmişdir. Bununla yanaşı, Ermənistanın davamlı hərbi təxribatları və atəşkəs rejimini pozması Azərbaycan xalqının səbrini tükətmişdir.
2020-ci il 27 sentyabr tarixində Ermənistan silahlı qüvvələri atəşkəs rejimini kobud şəkildə pozaraq, Tərtər, Ağdam, Füzuli və Cəbrayıl rayonlarının yaşayış məntəqələrini artilleriya atəşinə tutmuşlar. Azərbaycan Ordusu bu təcavüzə cavab olaraq Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyevin əmri ilə əks-hücuma keçmişdir. Bu, Vətən Müharibəsinin başlanğıcı oldu və Azərbaycan torpaqlarının işğaldan azad edilməsi istiqamətində tarixi bir mərhələ başladı.
44 günlük Vətən Müharibəsi Azərbaycanın qələbəsi ilə nəticələndi. Azərbaycan Ordusu 1990-cı illərin əvvəllərində işğal edilmiş əraziləri geri almağa başladı. Müharibənin sonunda, Azərbaycan Şuşa şəhərini azad etdikdən sonra Ermənistan məğlubiyyətini qəbul etdi və 10 noyabr 2020-ci ildə Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya arasında münaqişənin dayandırılması barədə üçtərəfli bəyanat imzalandı.
Müharibə zamanı Azərbaycan Ordusu 5 şəhər, 4 qəsəbə və 286 kəndi işğaldan azad etmişdir. Noyabrın 9-da isə Qarabağın mədəniyyət paytaxtı olan Şuşa şəhəri işğaldan qurtarıldı. Bu zəfərdən sonra Ağdam, Kəlbəcər və Laçın rayonları sülh yolu ilə Azərbaycana təhvil verildi.
Vətən Müharibəsində qəhrəmancasına döyüşmüş Azərbaycanın ərazi bütövlüyü uğrunda canlarından keçmiş şəhidlərimizin xatirəsinə həsr olunmuş Anım Günü gənc nəslin vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə olunması və ölkə vətəndaşlarının birliyinin möhkəmlənməsi baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır.
Ermənistanın işğalçılıq siyasəti nəticəsində başlanan uzunmüddətli münaqişə Azərbaycan xalqının qətiyyəti və müzəffər ordusu sayəsində sona çatdı. Azərbaycanın şanlı qələbəsi ölkənin ərazi bütövlüyünü bərpa etdi və xalqımızın milli həmrəyliyi tarixdə əbədi qalacaq. Bu müharibə Azərbaycanın beynəlxalq hüququn yanında duran bir dövlət olduğunu bir daha sübut etdi və ölkəmizin bundan sonra da qalib dövlət kimi inkişaf edəcəyini təsdiqlədi.
Arif Qafarov, Tərəqqi medallı, Hacı Zeynalabdin qəsəbə Ağsaqqallar Şurasının sədri
Müzakirə qapadılmışdır.