AMEA prezidenti akademik Ramiz Mehdiyev Rusiya Dövlət Dumasının deputatı, Rusiya Liberal Demokrat Partiyasının sədri Vladimir Jirinovskinin Azərbaycanın ünvanına səsləndirdiyi fikirlərə rus dilində yazdığı “Dağıdıcının mənəviyyatsız missiyası” adlı məqaləsində cavab verib.
“Qafqazinfo” Xural.com-a istinadən həmin məqalənin tərcüməsini təqdim edir:
“Son iki həftə ərzində mediada Azərbaycanda siyasi sistem və respublikanın rəhbərliyi ilə bağlı sərt açıqlama verən Rusiya Federasiyası Dövlət Dumasının deputatı, Liberal Demokrat Partiyasının rəhbəri Vladimir Jirinovski ətrafında müzakirələr gedir. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi onun tendensiyaya meyilli bəyanatını diqqətdən kənarda qoymadı: Rusiya Federasiyasının müvəqqəti işlər vəkili çağırıldı və V. Jirinovskinin ifadələrinə etiraz edildi. Bu, Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən tətbiq olunan diplomatik təcrübədir.
Bir daha qalmaqala səbəb olan Jirinovski, həmişə olduğu kimi, ənənəvi siyasi şoumen rolunda idi. Ancaq bu dəfə açıq şəkildə həddini aşdı və bilmədən ölkəsi və xüsusən də Rusiya hökuməti üçün mənfi imic yaratdı.
Jirinovskinin sözlərindən belə çıxır ki, Rusiya postsovet məkanında batonlu jandarm rolunu oynayır, postsovet ölkələrindəki rejimləri rus əsgərinin süngüləri ilə dəstəkləyir. Beləliklə, Jirinovski bir sıra Qərb güc mərkəzlərinin Rusiyanın suveren dövlətlərin daxili işlərinə açıq və kobud şəkildə müdaxilə etdiyi iddialarını əslində təsdiqlədi. Üstəlik, Vladimir Jirinovski belə bir bəyanatla Qərbin Rusiyaya qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalara və təcrid tədbirlərinə haqq qazandırır. Və nəhayət, hərəkətləri ilə Rusiya Federasiyasının rəhbərliyini Kremlin heç vaxt keçmiş sovet respublikalarının suverenliyinə təcavüz etmədiyini və təcavüz etmək niyyətində olmadığını dəfələrlə bəyan edən olduqca xoşagəlməz bir vəziyyətə saldı.
Uzun illərdir ki, cənab Jirinovskinin sonuna qədər zövq almağa çalışdığı güc ağzının görüntüsü, heç şübhəsiz ki, MDB ölkələrinin liderlərini Kremlin verdiyi əminliklərin səmimiyyəti üzərində düşünməyə vadar edir. Bu cür bəyanatlar təkcə Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinə xələl gətirməyə qadir deyil, həm də Rusiyadan dostları, qonşuları və tərəfdaşları ilə təbii bir məsafə yarada bilər.
Jirinovskinin bəyanatı dağıdıcıdır və ölkələrimiz arasındakı dostluq və strateji tərəfdaşlıq dəyərlərinə və Prezidentlər İlham Əliyevlə Vladimir Putinin şəxsi dostluğuna uyğun gəlmir.
Cənab Jirinovski başa düşməlidir ki, Rusiya ilə Azərbaycan arasında münasibətlərin normallaşdığını, ölkələrimiz arasında əməkdaşlığın və qarşılıqlı anlaşmanın daha da gücləndiyini indiki hakimiyyətin dövründə görür. Şübhəsiz ki, keçən əsrin 90 -cı illərinin əvvəllərində bu münasibətlərin necə olduğunu xatırlayır. Bəs onda niyə cənab Jirinovski Azərbaycanda anti-Rusiya əhval-ruhiyyəsi yaratmaq istəyir? Rusiyaya qarşı qüvvələrin hakimiyyətə gəldiyi Gürcüstan, Ukrayna və Moldovanın təcrübəsi Jirinovski üçün dərs olmadı? Azərbaycan hakimiyyəti ilə əməkdaşlıq edən Rusiya, ilk növbədə, cənub sərhədlərində təhlükəsizlik və Zaqafqaziyanın sabitliyi ilə bağlı maraqlarını müdafiə edir. Azərbaycanda hakimiyyət dəyişikliyi və radikal qüvvələrin rəhbərliyinə gələcəyi təqdirdə Rusiya öz sərhədlərində əlavə bəlalar və gərginlik ocaqları alacaq. Ona görə də cənab Jirinovskinin bəyanatı ilk növbədə anti-Rusiya xarakterlidir və MDB ölkələri ilə normal münasibətləri pozur.
İndi diktatura məsələsinə gəlincə. Məncə, V. Jirinovski kimisə “diktator” adlandırmazdan əvvəl ata yurdunun tarixinə nəzər salmalıdır. Axı, heç kimə sirr deyil ki, avtokratiya fenomeni demək olar ki, bütün rus dövlətçilik tarixini xarakterizə edir. Təhsil naziri və ictimai xadim S. S. Uvarovun (1786-1855) təbirincə desək, “avtokratiya rus siyasi dininin doğmasıdır”. Jirinovski, avtokratiyanı Rusiyanın yeganə xilası və qarantı kimi xarakterizə edən müasir rus tarixşünaslığının banisi Nikolay Karamzini diqqətlə oxusa yaxşı olar.
Rus tarixçisi G. Vernadskinin dediyi kimi, “avtokratiya və təhkimçilik rusların milli yaşaması üçün ödədikləri qiymətə çevrildi”.
Bəzən Rusiyada avtokratiya səviyyəsi o qədər qəddar və dözülməz həddə çatdı ki, cəmiyyətin aydın və qabaqcıl nümayəndələrinin, xüsusən də yaradıcı ziyalıların təbii müqavimətinə və kəskin etirazına səbəb olur. XIX-XX əsrlərdəki rus ədəbiyyatı və ictimai-siyasi düşüncəsi bu tip nümunələrlə doludur. Bəzilərinə, gördüyünüz kimi, vaxtaşırı olaraq V. Jirinovski və onun kimi digərlərinə xatırlatmaq lazımdır. Ən azından M.Y.Lermontovun, Qafqaza sürgün edilməzdən əvvəl vətənlə vidalaşaraq yazdığı əsrlər boyu aktual olan sətirlərini xatırlayaq:
Əlvida yuyulmamış Rusiya,
Qullar diyarı, ağalar diyarı.
Və mavi formalar.
Siz də onlara sadiq bir xalqsınız.
Bəs, rus ədəbiyyatının dahisi olan A.S. Puşkinin “Quru səhraya azadlıq toxumu səpən” («Свободы сеятель пустынный») şeiri haqqında nə demək olar? Həqiqətən də, şair, əsrlər boyu beyinsiz bir sürü kimi çarizmin zülmünə dözən və imperiya subyektlərinin susqunluğundan və itaətindən peşman olan rus xalqını və bütün digər xalqları açıq şəkildə ləkələyir:
Oturun, dinc insanlar!
Sizi şərəf fəryadı oyatmayacaq.
Niyə sürülərə azadlıq lazımdır?
Onlar kəsilməlidir və ya kəsilməlidir.
Onların nəsildən -nəslə mirası
Çırpınan və qamçı olan bir boyunduruq.
Bu cür nümunələr kifayət qədər çoxdur və V. Jirinovski, “vətənpərvərliyin müjdəçisi” olaraq, şübhəsiz ki, bir çoxları ilə tanışdır.
Qeyd etmək lazımdır ki, bəzən rus tarixi düşüncəsinin bəzi nümayəndələri, Rusiyada avtokratiyanın mənşəyini iki yarım əsrdən çox davam edən monqol-tatar boyunduruğu ilə bağlamaq cəhdləri göstərərək, sözsüz itaətkarlıq psixologiyası haqqında tezis irəli sürdülər. Siyasi elitanın bir çox nəsilləri arasında ali hökmdar və subaylara qarşı heyvan münasibətləri, məhz Qızıl Orda hakimiyyəti tərəfindən formalaşdırılmışdır. Faktlar bunun əksini göstərir.
Əlbəttə, monqol hakimiyyəti dövrü həm rus dövlətçiliyi tarixində, həm də rus xalqının ruhunda və psixologiyasında unudulmaz iz buraxdı. Mənbələr, Qızıl Orda səlahiyyətlilərinin, Saray’a qısa yol üçün gələn rus knyazlarının iradəsini və şəxsiyyətini nə qədər vəhşicəsinə pozduqlarını, potensial itaətsizlik və fərqli fikir ciblərini fiziki, mənəvi və psixoloji cəhətdən sıxışdırdığını söyləyir. Evə qayıdan və özlərini təsdiq etmək istəyən şahzadələr, tabeçiliyinə bənzər bir şəkildə – adi rus xalqına münasibət göstərdilər. Məlumdur ki, monqollar Rusiyada avtokratiyanın qurucuları deyildilər, yalnız konkret bir forma verərək, onsuz da mövcud olan güclü avtokratiya rudimentlərini sistemləşdirdilər. Rus avtokratiyasının Bizans kökləri vardı və Kiyev Rus dövründə çox güclü mövqeləri vardı. Böyük knyazın Kiyev Rusiyasında məhkəmə sisteminə rəhbərlik etməsi çox şeydən xəbər verir. Rus dövlətçiliyinin təkamülünün bütün təcrübəsini nəzərə alaraq əminliklə deyə bilərik ki, min ildən artıq tarixində heç vaxt demokratiya və liberalizm dövrü olmamışdır. V. Jirinovski bu barədə bilməyə bilməz.
Rusiyadan fərqli olaraq, Azərbaycan tarixində demokratik dövlətçiliyin çox parlaq mərhələləri olmuşdur. Ən azından bütün müsəlman dünyasında ilk demokratik dövlət olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini (1918-1920) xatırlamaq kifayətdir. Yeri gəlmişkən, 1920 -ci il aprelin 28 -də ADR Qırmızı Ordu tərəfindən işğal edildi və SSRİ -yə birləşdirildi və 70 il sonra olduqca böyük bir avtoritar və totalitar mirasla ondan xilas oldu. Demokratik institutlarla bağlı mövcud problemlər əslində Sovet irsinin əks -sədasıdır.
Bəli, bu gün Azərbaycan hökuməti bir sıra məsələlərdə kifayət qədər prinsipial və barışmaz mövqe tutur və haqlıdır. Azərbaycan kifayət qədər mürəkkəb bir geosiyasi bölgədə yerləşir və daim xaricdən gələn təhdid və çağırışlarla üzləşir. Ölkəni daxildən sarsıtmaq istəyən qüvvələr var. Digər tərəfdən, Ermənistan və havadarlarının davamlı hərbi təhdidi bölgədəki vəziyyəti daha da çətinləşdirir. Bu vəziyyətdə Azərbaycan hakimiyyəti sadəcə olaraq güclü olmağa borcludur və bu möhkəmlik ölkənin müstəqilliyinin və sabitliyinin təminatıdır. Uyğun olmayan güzəştlər və klassik liberalizm sonda bir ölkə üçün çox arzuolunmaz nəticələrə səbəb ola bilər. Azərbaycan tədricən, kifayət qədər düşünülmüş addımlarla təkamül yolu ilə demokratiyaya doğru irəliləyir və demək lazımdır ki, keçmiş kommunist düşərgəsinin bir çox ölkələri ilə müqayisədə ölkəmizdəki vəziyyət xalqın əksəriyyətinin tələblərinə cavab verir. Prezidentə səs verən seçicilərin ən azı 76% -i xalqın öz prezidentinə inamının sübutudur. Təbii ki, demokratiya ilə bağlı problemlər var və onları heç kim inkar etmir. Ancaq demokratiya ilə bağlı heç bir problem olmadığı bir ölkə yoxdur. Xarici və daxili təhdidlər aradan qaldırıldıqca onlarla məşğul oluruq.
Ölkə prezidenti dövlətin simvolu və xalqın nümayəndəsidir, ona görə də kənardan ona qarşı hücumlar rəsmi strukturlar və ictimaiyyət tərəfindən ölkənin suverenliyinə cəhd kimi qəbul edilməlidir. Prezidentin – dövlət başçısının müdafiəsinə qalxmaq ölkə vətəndaşlarının birbaşa məsuliyyətidir.
Sosial şəbəkələrin bəzi nümayəndələri, jurnalistlər, bəzi internet televiziyalarının rəhbərləri ölkənin rəsmi qurumlarının nümayəndələrinin niyə susduğunu və Jirinovskinin hücumlarına cavab vermədiyini öyrənməyə çalışırlar. Fikrimcə, bu mövzuda onların mövqeyi başa düşüləndir. Birincisi, Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi, şübhəsiz ki, Jirinovskinin çirkin ifadələrinə reaksiya verdi. Beləliklə, strateji tərəfdaş haqqında təhqiramiz ifadələrin qəbuledilməz olduğunu dilə gətirdilər.
İkincisi, bu faktla bağlı geniş mübahisə həm Rusiyanın, həm də Azərbaycanın maraqlarına uyğun deyil. Bu, siyasi tərəfdaşlığı gücləndirmək əvəzinə, onun zəifləməsinə, Azərbaycanda Rusiyaya qarşı inamsızlığa səbəb olacaq, mövcud şəraitdə qəbuledilməz olan münasibətlərin kəskinləşməsinə kömək edəcək.
Başqa bir məsələ, Rusiyanın rəsmi dairələrinin səssiz qalması və V. Jirinovskinin davranışını açıq şəkildə qınamaması, bununla da Azərbaycandakı bəzi insanlara bunu ölkəmizə qarşı dost olmayan münasibətlərin təzahürü kimi qiymətləndirməsinə əsas verməsi idi.
Azərbaycan müstəqil bir dövlətdir, yeni keyfiyyətə keçid mərhələsindədir, burada demokratik dəyişikliklər geri dönməzdir və siyasi sistemin təkamülü ölkənin qarşısında duran problemlərə ən adekvat cavabdır. Azərbaycanın modernləşmə təcrübəsinin unikallığı ondadır ki, qonşularından fərqli olaraq, dayanıqlı bir model qura bildi, bunun sayəsində dövlət nisbətən qısa müddətdə sənayenin inkişaf templərinə, gəlir səviyyəsi və həyat keyfiyyətinə görə dövlətə liderlik edə bildi.
Azərbaycanın ümumi dinamikası siyasi sabitliyi və inkişafını təmin etmək, ölkənin milli təhlükəsizliyi üçün vacibdir. Əsas mövzulardan biri bir sıra problemlərə cavab axtarışıdır. Xüsusilə, bölgənin geosiyasi mürəkkəbliyi, hakimiyyətdən Qarabağda Vətən Müharibəsindən sonra yaranmış yeni şəraitdə dövlət siyasəti problemlərinə mənalı yanaşmağı tələb edir.
Azərbaycanın bu gün dünyada inkişaf perspektivləri və mövqeyi daxili potensialı, dəyər sisteminin cəlbediciliyi, dövlət idarəçiliyinin səmərəliliyini artırmaqla səlahiyyətli orqanların özünəməxsus üstünlüklərini həyata keçirməyə hazırlığı və qabiliyyəti ilə müəyyən edilir. Qeyd etmək vacibdir ki, dövlət idarəçiliyinin səmərəliliyinin artırılması, digər dövlətlərin məqsəd və maraqlarına girov düşmədən, ölkənin inkişafı və təhlükəsizliyi problemlərini həll etmək səlahiyyətlərinin gücləndirilməsi ilə əlaqədardır. Bu səbəbdən təxribatçı bəyanatlar və digər insanların dəyərləri ilə yaxından tanış olmaq, ölkədə siyasi sabitliyin təməlini və dövlət suverenliyini məhv etməyə səbəb ola bilər. Əsas odur ki, özünüzü mənasız mübahisələrə və müxalifətə cəlb etməyin”.