İnternet inkişaf etdikcə internet üzərindən gəlir əldə etmək vasitələri də durmadan artmaqdadır. Domen adlar vasitəsilə gəlir əldə etmək də son dövrlərdə ən çox istifadə olunan virtual alqı-satqı üsullarından biridir. Lent.az-da “Siyasətçilərimiz domen adlarına niyə sahib çıxmırlar?” araşdırma yazısında qeyd etmişdik ki, artıq qısa, yadda qalan və məşhur adlar üzrə virtual aləmdə geniş “qara bazar” formalaşıb və məşhur adların öncədən alınaraq sonradan aidiyyatı şəxslərə və qurumlara satmaq üçün internet-auksionlar formalaşıb. Adi qaydada 10 dollar civarında ala biləcəyiniz domen adları “sedo.com” –da bundan dəfələrlə baha qiymətə təklif olunduğunu görə bilərsiniz.
Elə domen adlar var ki, milyonlarla dollar məbləğində qiymətləndirilir və satışa çıxarılır. Belə ki, 2012-ci ildə Investing.com domen adı 2,45 milyon dollara satışa çıxarılıb və “Forexpros” informasiya-analitik resursu tərəfindən alınıb. GiftCard.com saytı isə 4 milyon dollara “CardLab”şirkəti tərəfindən alınıb və hədiyyəlik kredit kartlar üzrə ixtisaslaşıb.
Bu günə kimi ən baha satılmış domen “insure.com” saytıdır. Bu domen ad 2009-cu ildə 16 milyon dollara satılıb.
Ən baha satılmış domen adların ilk onluğunun sıralaması isə belədir:
İnsure.com – 16,0 milyon dollar
Sex.com – 14,0 milyon dollar
Fund.com – 9,99 milyon dollar
Porn.com – 9,5 milyon dollar
Oşibka! Nedopustimıy obcekt qiperssılki.– 8,5 milyon dollar
Business.com – 7,5 milyon dollar
Diamond.com – 7,5 milyon dollar
Oşibka! Nedopustimıy obcekt qiperssılki. – 7,0 milyon dollar
Israel.com – 5,88 milyon dollar
Casino.com – 5,5 milyon dollar
Hazırda virtual aləmdə domen alqı-satqısı ilə məşğul olan bir çox “virtual bazar” mövcuddur. Lakin domen adlar vasitəsilə gəlir əldə etməkdən danışarkən ilk ağla gələn “Sedo” qeydiyyat şirkəti olur. “Sedo.com” saytında satışa çıxarılmış domen adlar arasında Azərbaycana məxsus adlara da rast gəlmək mümkündür. “Sedo.com” saytında satışa çıxarılmış Azərbaycana məxsus domen adların siyahısını təqdim edirik:
azeri.eu – 840 EUR
azeri.cn – 2,000 USD
azeri.pr o – 1,900 USD
manazeri.com – 2,395 USD
azerisoft.com – 280 USD –
azeriseks.com – 280,000 USD
azeriportal.com – 1,395 USD
azeriporno.com – 980 USD –
azerimuslim.com – 280 USD –
azerilight.com – 4,990 USD
azeriislam.com – 280 USD –
azerifutbol.com – 280 USD –
azerifoto.com – 4,990 USD
azerist.com – 5,555 USD
azerilove.org – 390 USD
islam-azeri.org – 2,500 USD
manazeri.info – 990 EUR –
azeriyik.biz – 280 USD –
azerievim.com – 280 USD –
azeribilgi.com – 280 USD
azeriunited.cn – 2,000 USD
azerimp3.cn – 2,000 USD
azerilady.cn – 2,000 USD
azeriyurdu.org – 280 USD
azeriqazbank.com – 480 USD
azerbaycan.eu – 1,420 EUR
azerbaycan.de – 980 EUR –
azerbaycan.cn – 2,000 USD
azerbaijan.eu – 1,420 EUR
azerbaijan.at – 744 EUR
yeniazerbaijan.com – 280 USD –
tourazerbaijan.com – 1,888 USD
helloazerbaijan.com – 2,495 USD
freeazerbaijan.com – 2,595 USD
destinationazerbaijan.com – 1,388 USD
azerbaijanvisa.com – 7,500 USD
azerbaijanvacation.com – 3,000 USD
azerbaijantravel.com – 4,990 USD
azerbaijantaxi.com – 280 USD
azerbaijansex.com – 375 USD
azerbaijanromance.com – 2,088 USD
azerbaijanresort.com – 2,900 USD
azerbaijanproperty.com – 499 USD
azerbaijanmovies.com – 10,000 USD
azerbaijanmovie.com – 10,000 USD
azerbaijaninsurance.com – 2,400 USD
azerbaijanhotel.com – 1,249 USD
azerbaijanhomes.com – 2,200 USD
azerbaijanholidays.com – 2,595 USD
azerbaijanhistory.com – 300 USD
azerbaijanflights.com – 3,888 USD
azerbaijanflag.com – 4,990 USD
azerbaijanfilms.com – 10,000 USD
azerbaijanfilm.com – 10,000 USD
azerbaijanfashion.com – 2,188 USD
azerbaijancars.com – 2,700 USD
azerbaijanblog.com – 300 EUR
azerbaijanamerica.com – 1,495 USD
azerbaijanwedding.com – 295 USD
azerbaijantelevision.com – 9,000 USD
azerbaijanflags.com – 299 USD
azerbaijan-eu.com – 280 USD
azerbaijan-blog.com – 300 EUR
azerbaijan-baku.com – 280 USD
ourazerbaijan.com – 99 USD
azerbaijantravels.com – 1,000 USD
azerbaijansun.com – 895 USD
azerbaijansearch.com – 895 USD
azerbaijanoil.com – 500 GBP
azerbaijancommunity.com – 1,800 USD
azerbaijancapital.com – 1,999 USD
tenazerbaijan.org – 480 USD
azerbaijanoil.org – 500 GBP
northazerbaijan.net – 299 GBP
eurovisionazerbaijan.net – 250 EUR
azerbaijanoil.net – 500 GBP
azerbaijanica.eu – 990 EUR
missazerbaijan.info – 10,000 GBP
propertyinazerbaijan.com – 500 USD
eurovisionazerbaijan2012.com – 500 USD
bestofazerbaijan.com – 2,999 USD
banksofazerbaijan.com – 120 USD
azerbaijani.com – 3,000 USD
baki.ws – 2,800 USD
baki.de – 998 EUR
bakifc.com – 975 EUR
baku.ch – 850 EUR
baku.pro – 6,000 USD
vivabaku.com – 100 USD
transbaku.com – 280 USD
restaurantbaku.com – 2,595 USD
oubaku.com – 1,495 USD
mybaku.com – 2,395 USD
goldbaku.com – 2,295 USD
facebaku.com – 1,995 USD
canbaku.com – 1,000 USD
bakuview.com – 2,800 USD
bakutourism.com – 2,188 USD
bakuproperty.com – 499 USD
bakupro.com – 2,095 USD
bakuportal.com – 1,695 USD
bakupetroleum.com- 2,800 USD
bakupedia.com – 1,295 USD
bakunight.com – 1,095 USD
bakumap.com – 3,588 USD
bakulike.com – 280 USD
bakuforex.com – 280 USD
bakuflights.com – 280 USD
bakufires.com – 1,795 USD
bakuaustralia.com – 2,195 USD
avtobaku.com – 2,999 USD
bakufor.com – 980 USD
abaku.com – 20,000 USD
bakujob.com – 375 USD
club-baku.com – 3,888 USD
azerbaijan-baku.com – 280 USD
greenbaku.com – 449 EUR
compassbaku.com – 2,500 USD
comebaku.com – 299 EUR
bakutraffic.com – 699 USD
bakuist.com – 2,999 USD
bakuexpo.com – 10,000 USD
bakueurovision.com – 10,000 USD
bakubar.com – 1,000 USD
bakupost.org – 280 USD
bakustar.net – 280 USD
greenbaku.org – 299 EUR
greenbaku.net – 299 EUR
bakutoday.net – 5,000 USD
bakunews.net – 995 EUR
2020baku.net – 190 EUR
missbaku.info – 10,000 GBP
bakutraffic.info -699 USD
baku2020.co.uk – 60 EUR
emobaku.biz – 280USD
bakuclub.biz – 480 USD
bakusteelwire.com – 980 USD
canbaku.ws – 280 USD
baku-xeber.com – 899 USD
newbaku.in – 60 USD
baku2020.tv – 10,000 EUR
marketingbankofbaku.com – 280 USD
bakurehberim.com – 1,000 EUR
eurovisioninbaku2012.com – 500 USD
avtobaku.cn – 2,000 USD
yap.info – 499 EUR
veten.im – 2,000 USD
socar.net – 4,388 USD
jale.org – 3,888 USD
bizim.com – 9,999 USD
xeber24.de – 5,000 EUR
ensonxeber.cn – 2,000 USD
azadliqqezeti.com – 280 USD
azadliqqazeti.com – 280 USD
reklam.in – 9,999 USD
reklam.de – 998 EUR –
reklam.org – 9,000 USD
qafqaz.info – 18,000 USD
fizuli.com – 990 USD
tehsil.net – 280 USD
yeni-heyat.org – 130 EUR
yeniheyat.net – 750 USD
yeni-heyat.com – 500 EUR
sensizheyat.com – 1,295 USD
kitab.us – 7,860 USD
Bu siyahını daha da artırmaq olar. Çünki Azərbaycana məxsus coğrafi, şəxs və brend adlarla bağlı satışa çıxarılan domenlər kifayət qədər. Əgər domen ad hər hansı bir ölkənin, şəhərin adı ilə bağlıdırsa, hər hansı təşkilatın əmtəə nişanını daşıyırsa və eyni zamanda domen adlar vasitəsilə gəlir əldə etmək və əks-təbliğat fəaliyyəti sübut olunarsa, domen adın qeydiyyatçıdan alınaraq əsil sahibinə qaytarılması mümkündür. Ümumdünya intellektual mülkiyyət təşkilatı (World Intellectual Property Organization) Arbitraj-vasitəçi mərkəzi və Milli Arbitraj Forumu (National Arbitration Forum) kimi təşkilatlar domen adlarla bağlı mübahisələri araşdıran mərkəzlərdəndir.
Eyvaz Qocayev